Happiness

Mijn eigen koning worden XLVII.

Als klein kind deed ik na afloop van een film eens de ontroerende, memorabele uitspraak:"oh, mama, ik houd zo van die films die 'The End' heten...!". Dit leverde natuurlijk de nodige hilariteit op, en ook later, bij mijzelf als we die uitspraak weer naar boven haalden. Ik weet nog goed hoe ik me voelde op het moment dat ik het zei, al weet ik niet meer na welke film het was. De film was in staat geweest me helemaal mee te nemen in het verhaal, ik was één geworden met de personages. En zoals dat meestal gaat in kinderfilms, liep het spannende verhaal goed af en kon ik met een zucht weer terugkeren in de dagelijkse werkelijkheid.

The End, het stond voor mij letterlijk en figuurlijk als 'het einde'; iedereen was gelukkig en zou dat de rest van hun leven blijven. In mijn kinderlijke naïviteit had ik niet in de gaten dat dat onmogelijk is. Dat het leven niet één en al geluk kan zijn. Als dat je ijkpunt is, valt het echte leven altijd tegen. Deze week hoorde ik iemand zeggen dat je je pieken pas kunt beleven als je ook in de dalen bent geweest. Een open deur, maar zo waar, en onbewust vergeet ik dat wel eens. Er is geen wit zonder zwart, geen open zonder dicht en geen geluk zonder verdriet. Het zijn die polariteiten die ons in beweging houden, die ons inspireren ons pad te gaan. Het diepst afgedaald kun je pas zien hoe groot de berg is, dat ervaar je niet als je er boven op staat...

En toch trappen we nog zo vaak in de valkuil om op zoek te zijn naar 'het geluk',  terwijl we ons daar misschien niet eens een reële voorstelling van hebben gemaakt. Iemand zei een tijdje geleden tegen me dat het geluk in de kleine dingen zit. Dat vond ik nogal een standaard uitspraak en ik kon er op dat moment niet zo heel veel anders mee dan me bedenken dat het inderdaad fijn is dat ik een dak boven mijn hoofd, een kraan met stromend water, elektra, en nog een reeks aan 'kleine dingen' heb, die mijn leven comfortabel en dus gelukkig maken.

Totdat iemand het onlangs omdraaide: geluk is geen gevolg, maar de oorzaak! Dus geluk hangt niet af van externe omstandigheden zoals het winnen van de loterij, of het vinden van een mooi huis. Nee, geluk begint bij jezelf, bij mijzelf! O jee, dat heeft nogal wat consequenties....een ware paradigmashift; kennelijk ben ik er dus zelf verantwoordelijk voor of ik me happy voel of niet. Heb ik daarin een keus?!  Als ik mijn leven accepteer, me ermee verbind, dan kan dat een basis voor geluk vormen. Ik kan me er ook tegen verzetten en dan gaat er een boel (negatieve) energie in zitten. Het is dus aan ons de keuze hoe we ergens tegen aan kijken, en of we überhaupt in staat zijn ergens zo'n oordeel over te vellen; zie ook mijn blog over 'wat is pech en wat is geluk' (26 mei).

Achteraf gezien, denk ik dat ik met de inzichten van vandaag zo'n uitspraak uit mijn kindertijd nog wel een keer zou willen doen, maar dan met de gedachte dat ik de film zie als metafoor voor het leven, dat ik zo prachtig, inspirerend en leerzaam vindt en dat ik me meer wil verbinden met dat hele proces. Zoals Stephen Covey dat zo mooi zei: leef met het einde voor ogen. Hoe wil je dat jijzelf en de mensen om jou heen op jouw leven terugkijken? Heel confronterend om te beseffen, maar dan zie je in een klap wat er toe doet. En dan kan het einde het begin worden van een nieuwe manier van leven! Als dat geen geluk is... -)

Vandaag is een kado

Mijn eigen koning worden XLVI.

Het komt niet vaak voor dat ik een hele dag voor mezelf heb, en die helemaal naar believen kan invullen. Vandaag was zo'n dag. Het grappige was, dat ik dit al een hele tijd wist, en dat ik ook al een afspraak had gemaakt met een vriendin, maar dat de rest van de dag tot vlak ervoor nog niet was ingevuld. En dat is helemaal niet des Marjoleins. Maar kennelijk moest het zo zijn, zodat ik op het laatste moment nog de kans kreeg het naar wens aan te passen.

Terwijl ik dit schrijf, bevind ik mij ver van mijn natuurlijke habitat, onder de rook van Amsterdam, in een prachtig natuurgebied bij 's-Graveland. Een orkest van vogeltjes om mij heen, subtiel aangevuld met het geruis van bladeren, soms een paar stemmen in de verte, en het monotone geluid van een tractor op de achtergrond. Meer heb ik op dit moment niet nodig, heerlijk.

Al is het maar heel af en toe, maar wat is het gezond om af en toe even te kunnen uitademen, even in de spreekwoordelijke helikopter te stappen om te overzien hoe het levenspad loopt en welke mogelijkheden er zijn, of er zich keuzes voordoen, door gewoon even de tijd voor jezelf te nemen. Voor mij is het altijd de kunst om me niet op te veel dingen tegelijk te willen richten, enthousiast als ik gauw ben. De workshop die ik afgelopen zaterdag bij Jan Bommerez volgde ging o.a. ook over focussen. En dat lijkt voor een persoon zoals ik een bijna onmogelijke opgave.

Totdat ik er al pratend met mijn vriendin achter kwam, dat er een verschil is tussen uiterlijk en innerlijk focussen. Zij is net als ik in veel verschillende dingen geïnteresseerd, en zou ook niet anders in het leven willen staan. Maar zij kwam erachter dat al die ogenschijnlijk verschillende interesses wel voortkomen uit één bron, in haar zelf. En dat raakte mij, dat liet het kwartje vallen.

Jan Bommerez had het erover op zoek te gaan naar 'wat voor soort boom' je bent; als je als appelboom geboren bent, heeft het geen zin om perenboom te willen zijn. Dat kost alleen maar energie en levert niets op. De focus die de appelboom heeft, is het produceren van appels, maar met deze vruchten kun je een heleboel verschillende dingen doen, zoals bijvoorbeeld appelmoes maken,  appeltaart bakken, gedroogde appelringen maken, en niet te vergeten de heerlijke appelsap. En dat alles is uit één bron afkomstig.

En dat kun je pas zien als je de vrucht in handen hebt, en door er dan bij stil te staan. Als je continu terugdenkt aan de tijd dat je klein appelboompje was, of toen je als klein appelboompje zat te smachten tot het moment dat je groot en vruchtdragend zou worden, of als je al bezig bent met het hopen dat de oogst volgend jaar beter zal zijn, mis je het mooiste moment: het Nu.

Yesterday is history
Tomorrow is a mystery
Today is a gift
That's why we call it present

Feest

Mijn eigen koning worden XLV.

Terwijl het buiten giet van de regen en de weersvoorspelling ook niet echt zonnig is, is de zomer begonnen. De tuin laat zich gelukkig niet weerhouden door een beetje regen en toont zich in zijn volle uitbundigheid; het lijkt wel of alles in bloei staat, één en al overdaad aan bloemen, kleuren en geuren om ons heen. De natuur viert zo op haar eigen manier midzomerfeest, of Sint Jansfeest. En wat doet dit met ons?

Ik kan niet anders zeggen dan dat ik mee gedaan heb, na twee avonden met feesten! Het is ook hollen of stil staan wat dat betreft, dat laat zich nu eenmaal niet helemaal plannen. En dat is ook wel zo leuk :-) . Door te feesten kunnen we even helemaal los komen van onze dagelijkse patronen. Daarnaast is het een perfecte manier om onze sociale contacten te onderhouden en uit te breiden. Dit alles wordt soms nog extra gekatalyseerd door de alcohol die ook met feesten verbonden is.

Toch is het wel bijzonder om op te merken dat een midzomerfeest een heel ander gevoel oproept dan bijvoorbeeld het Kerstfeest. Net zoals Pasen weer heel anders is dan het Michaelsfeest in de herfst. Elk jaarfeest roept zo iets unieks naar boven in de feestvierders. Nu, in de zomer, ervaar ik een ultieme lokroep naar buiten, zowel letterlijk als figuurlijk. De natuur roept, maar ook de wereld om mij heen trekt aan me om me in haar te verdiepen, te verliezen bijna; het ene festival na het andere staat op de agenda, open tuinen dagen, shows, evenementen; het lijkt wel of we ons niet mogen vervelen. Het kost bijna moeite om even stil te staan.

Ook hier voel ik weer de uitdaging om het evenwicht te zoeken, niet te veel naar buiten gericht te zijn in dit geval. Wat heerlijk was het daarom om gisteren naar een workshop van Jan Bommerez te kunnen gaan. Een hele dag bezig zijn met de rode draad van het bewust worden van je eigen energie, hoe je die kunt laten stromen zodra je je beseft dat het leven zelf organiserend is en dat je kunt leren om niet meer 'dwars' te liggen. Dat het niet gaat om time-management, maar om energie-management, je eigen heelheid te herstellen. Een mooie uitspraak van Jan Bommerez gisteren is voor mij het perfecte antidotum voor de (te grote) impulsen van dit jaargetijde: wie naar buiten kijkt droomt, wie naar binnen kijkt ontwaakt...

Mooi weer

Mijn eigen koning worden XLIV.

Het is een raar voorjaar qua weer: ik zat gisteren in de auto terwijl ik het weerbericht hoorde, dat temperaturen aankondigde van 21 tot 35 graden...op één en dezelfde dag in Nederland!! Ik dacht even dat het aan mijn gehoor lag, maar dat was niet zo. En een check via familie in Amsterdam bevestigde dat het daar die avond lekker koel was, terwijl onze kinderen hun bed uit zweetten.

En dat terwijl ik diezelfde ochtend nog met 30 km/u op de snelweg had moeten rijden vanwege stortregens en een dikke laag water op de weg. Voor iemand zoals ik, die wel van afwisseling houdt, is dit helemaal niet erg. Je moet alleen wel even het weerbericht blijven volgen...Ik ben normaal gesproken niet zo met het weer bezig, zeker als het wat stabieler is. Dan kan ik me er weer aan storen dat het dagen bewolkt en koel is. Of na 3 dagen hitte, dan mag van mij de thermostaat daar boven ook weer omlaag. Het is ook niet gauw goed, wat dat betreft ben ik ook een echte Nederlander!

Er zitten ook leuke kanten aan al die verschillende weersomstandigheden van de laatste maanden. Zo kwam ik er deze week per ongeluk achter, hoe gezellig regen klinkt als je de achterdeur open laat staan tijdens een regenbui. Voorheen ging dat niet zonder een waterballet in de bijkeuken, maar sinds de aanwezigheid van onze veranda is dat opeens wel mogelijk. Het geeft zo'n rustgevend gevoel, dat getik op het dak, de bestrating en de planten. En de overige geluiden worden er door gedempt. Dubbel plezier dus!

En vandaag reed ik door een bos, na een lange, alles doordrenkende regenbui. Helaas was ik met de auto, anders had ik die lekkere geur die regen altijd achterlaat extra goed kunnen opsnuiven. Nu moest ik het doen met een herinnering aan die geur, maar wel met het prachtige beeld van verdampend water. Die damp hing als een mysterieuze mist boven het wegdek, waardoor het een hele andere beleving werd dan als je tijdens een plensbui door een druilerig bos rijdt. Voor de tuin was deze regen ook zeer welkom, nu alles zo hard aan het groeien en bloeien is. 

Door al die extremen trekt het weer wel onze aandacht, dat is duidelijk. En ik heb geleerd dat 'mooi weer' veel meer is dan 25 graden, weinig wind en een strakblauwe hemel!

Tijdsbesef

Mijn eigen koning worden XLIII.

We naderen alweer de langste dag van het jaar, wat vliegt de tijd weer voorbij. Ik weet nog zo goed dat onze oudste dit schooljaar naar de middelbare school ging en nu mag ze volgende week haar boeken al weer inleveren. Waar blijft de tijd?! Ik heb het gevoel dat het allemaal steeds sneller gaat, alsof ik in een accelererende raceauto zit. Gelukkig ben ik niet de enige, kennelijk is het een wijd verbreid fenomeen.

Het schijnt ook bij het ouder worden te horen. En dat vind ik wel een spannende opmerking, want wat betekent dat dan? Ik kan begrijpen dat voor een baby of peuter, die nog geen tijdsbegrip heeft, de dagen geen dagen zijn, maar zich herhalende activiteiten, een ritme waarin het kind zich laat mee bewegen. Naarmate we ouder worden en leren klok lezen, worden we ons vroeger of later - en sommigen nooit ;-) - steeds meer bewust van de tijd. Ik verlang nog wel eens terug naar de tijd dat ik zonder enig tijdsbesef op mijn rug in het gras naar de wolken lag te kijken.

Maar kennelijk ontwikkelt het tijdsbesef zich daarna verder, en staat het niet stil. Want de dagen worden niet korter, en duren nog steeds 24 uur, maar het voelt wel alsof ze steeds sneller voorbij gaan. Daar zijn vast theorieën over bedacht, maar voor mij is het belangrijkste dat ik me er van bewust ben dat dit zo voor mij voelt en dat ik me besef dat er verschil tussen mijn beleving van tijd is, en die van mijn kinderen, en ook die van sommige andere mensen.

Ik kan me bijvoorbeeld wel eens ergeren aan de traagheid waarmee één van onze kinderen soms door de week aan het ontbijt boterhammen aan het eten is, terwijl ik op dat moment een redelijke tijdsdruk ervaar. Als ik me er van bewust ben dat het heerlijk is om geen tijdsdruk te hoeven ervaren, dan kan ik gewoon een beetje meegenieten door me dat gevoel op dat moment te herinneren van vroeger. Daarmee verbind ik me dan ook met mijn kind, en dat werkt een stuk positiever dan dat ik chagrijnig opmerk dat er in tien minuten tijd nog geen voortgang is te zien op het bord van kindlief.

Wonderbaarlijk, dat tijdsbesef. En ik denk dat het heel gezond is om die verwondering ook toe te laten, en te proberen af en toe eens in te stappen in de auto van de ander, om nog even in de metafoor van de raceauto te kruipen. Het scheelt allicht een aantal frustratiemomenten, zeker voor lieden zoals ik, die behept zijn met een lekkere portie ochtendhumeur :-)

Je bent wat je eet?

Mijn eigen koning worden XLII.

Een tijdje geleden schreef ik een blog over rommel als procesindicator (1 juni) en de analogie met voedsel. Ik moest er een tijdje op broeden, om voor mezelf duidelijk te krijgen hoe ik dat nou bedoelde, zonder er een uitgebreide studie van te maken of te verzanden in een betoog van 5 kantjes. En vandaag is het ei gelegd; ik zat te worstelen met financiële materie met een vriendin van me en besefte me dat ik op dat gebied te weinig 'verteerkracht' bezit; ik kan goed met geld omgaan, maar als het gaat om met geld om te gaan als een levend proces, zoals ondernemers dat vaak goed kunnen, mis ik toch het één en ander. Dat is niet erg, ik heb weer andere kwaliteiten, maar soms zou ik het wel handig vinden.

Die verteerkracht kennen we natuurlijk ook vooral van het spijsverteringsproces. Iedereen weet van zichzelf of hij een goede spijsvertering heeft, of bij bepaalde levensmiddelen meer moeite moet doen, er slecht op reageert, of er helemaal niets mee kan. Wat dat betreft is de vorm, samenstelling en kleur van je ontlasting een prima 'procesindicator' van de kwaliteit van je vertering, om de analogie met de eerder genoemde blog nog even te pakken. Meestal houdt het bewustzijn over de verbinding die we als mens met ons voedsel aangaan daarbij op. Maar het is erg interessant om je er wat meer in te verdiepen. Mijn vroegere leraar geschiedenis schold eens een leerling uit door te zeggen dat de jongen was wat hij at; een gehaktbal. Dat klopt ook met het bekende gezegde dat je bent wat je eet. Maar misschien moeten we dat een klein beetje updaten naar: je bent wat je opneemt, wat je verteert.

Zonder dit verder met wetenschappelijke studies toe te lichten kan ik wel zeggen dat inmiddels duidelijk is dat de kwaliteit van onze voeding van invloed is op ons hele wezen; van ons hart- en vaatstelsel, ons immuunsysteem tot onze geestkracht. En niemand zal dit ontkennen. Maar het frappante is dat vervolgens relatief weinig mensen echt bewust met voeding omgaan. Op de één of andere manier krijgt dit niet de hoge prioriteit die het nodig heeft, en belandt het tussen alle andere belangrijke dingen die gedaan moeten worden. De schijf van vijf is bij veel mensen wel ergens blijven hangen, maar dat is inmiddels een achterhaalde visie, en dat weten velen niet. En misschien is het net als bij roken; "nou en, dan leef ik toch een paar jaar minder, boeien."

Mij persoonlijk gaat het niet om die pure gezondheidswinst; dat is mooi meegenomen, maar de essentie voor mij is, dat ik met goede voeding mijn lichaam niet onnodig uitput. En daarbij zie ik eten als een ontmoeting met het betreffende levensmiddel, en elke ontmoeting maakt me 'rijker': Schreef ik in een eerdere blog dat de natuur onze spiegel is; door de natuur te eten, te ontmoeten en te verteren, kunnen we, afhankelijk van de kwaliteit van dat voedsel, bijzondere krachten in ons vrij maken. En met die krachten kunnen we weer verder op ons ontwikkelingspad. Ik zie hier het beeld van de prins die door de wereld trekt en allerlei gevaren het hoofd biedt, om uiteindelijk met zijn prinses te trouwen en wijs heerser over zijn koninkrijk te kunnen zijn...

Tussen drift en drijfveer

Mijn eigen koning worden XLI.

Vandaag moest ik opeens denken aan het gedicht dat ik schreef voor mijn afstuderen aan de academie voor ouders, een paar jaar geleden. Die 5 zaterdagen per jaar, in 3 achtereenvolgende jaren waren echte kadootjes. Het was heerlijk om in contact te zijn met andere ouders die ook bezig waren om de uitdagingen van het ouderschap op te pakken. Elke zaterdag werden we ondergedompeld in de lesstof en gingen we ook zelf aan de slag. Ik denk er nog wel eens met heimwee aan terug! 

Stiekem hoopte ik dat voor mij als 'afgestudeerd ouder' de opvoeding een stuk makkelijker zou zijn. Die illusie vervloog echter al tijdens de eerste dag van de academie. Hoe bewuster je wordt, des te meer zie je wat je mist; het is net als met het vergaren van kennis: hoe meer kennis, hoe meer twijfel (Johann Wolfgang Goethe). De troost die ik heb, is dat ik me besef dat ik, wij als ouders, het met de beste intenties proberen goed te doen. Het is niet verboden om fouten te maken gelukkig, we leren vaak het meest van onze fouten. Dus wat is eigenlijk fout?

Het eindwerkstuk dat we na drie jaar academie mochten maken, kon van alles zijn. Ik koos voor een drieluik van schildering, kleiwerk en een gedicht. Het gedicht geeft de uitdagingen weer die ik als ouder ervaar. En dat gedicht was dus opeens vandaag weer in mijn gedachten. En tot mijn verwondering merkte ik dat de inhoud me nog steeds past, en dat ik in die paar jaar ook weer de nodige wegen heb bewandeld...

Tussen drift en drijfveer

Naïef verlangen

Krijgt vorm

De geboorte van moeder en kind

Pijn, blijdschap

Verwondering, onzekerheid

Nauwelijks ontgonnen terrein

Van de ziel

Verwordt tot reliëf

De moeder groeit

Met het kind mee

Het landschap wordt geteisterd

Door storm en regen

En gekoesterd

Door warmte

Idealen krijgen vorm

En geven een richting aan

Wederom twijfel

In dit land

Van onbekende wegen

Geen Tom-Tom

Die waarschuwt

Voor dogma of dwaalspoor

Waar ligt mijn drift

Waar mijn drijfveer

Mijn kind

Mens in wording

Spiegel, leermeester

Opeens zie en hoor ik mijzelf

Wezen van twee werelden

Elkaar omarmend in het midden

Ik vervolg mijn weg

Samen, naar vrijheid

Marjolein Doesburg, maart 2010 

 

De kleur van geluk

Mijn eigen koning worden XL.

Steeds weer kom ik er achter dat "Happiness does not depend on outward things, but on the way we see them" (Leo Tolstoy). Wat de ene persoon gelukkig maakt, maakt de andere ongelukkig. Neem bijvoorbeeld de lente: voor de één heerlijk, maar een ramp voor iemand met allergie voor gras en pollen. Je geluk komt voort uit hoe je iets ziet, en niet uit wat je ziet. Binnen een gezin kunnen de verschillende familieleden zich ieder gebeurtenissen uit het verleden anders herinneren, ondanks het feit dat ieder lid in principe hetzelfde heeft meegemaakt. Binnen een afdeling kan de ene werknemer elke dag met veel plezier beginnen, terwijl het voor de ander een lijdensweg is. En zo kan ik nog veel voorbeelden noemen.

In een eerdere blog (Ik doe het (me)zelf aan, blog nummer III) raak ik dit onderwerp ook al aan. Ik vind het zo intrigerend, dat 'de chemie' in ieder mens in staat is om een ander beeld achter te laten van een gebeurtenis. En het mooie is dat het voor elk individueel persoon 'waar' is; jijzelf als subject maakt iets mee, wat jij met je eigen 'kleurenpalet' inkleurt op jouw manier. En nog spannender wordt het, als je als mens in de loop van de jaren verandert, om welke reden dan ook, zelfgekozen, of onbewust. Stel dat die hooikoorts over gaat en je volop geniet van het moment dat de natuur volop bloeit. Wat doet dat met je herinnering aan vroegere lentes? De herinnering aan je hooikoorts blijft natuurlijk, en hoe vervelend elke lente was. Maar zijn de kleuren van het plaatje inmiddels toch niet anders dan voorheen? En hoe goed ben je in staat om die beelden van nu te vergelijken met de beelden van voorheen? We bevinden ons immers op een dynamische schaal, het is geen zwart-wit overgang van de ene inkleuring naar de andere.

En terwijl ik dit schrijf besef ik me hoe lastig het ook is om jezelf bewust te zijn van dat 'inkleuringsproces'; het gebeurt de hele tijd, met alles wat je ziet en meemaakt, zowel in positieve als in negatieve zin. Dus eigenlijk komt het er dus op neer dat we zelf verantwoordelijk zijn voor de set met kleuren die we toepassen op het beoordelen van wat we zien, wat we meemaken. De basisset met kleuren die we in huis hebben, is gevormd in de loop van ons leven, en staat onder meer garant voor ingesleten patronen. Door ons hiervan bewust te zijn, zijn we in staat het kleurenpalet naar onze eigen smaak te veranderen. Dat is wel even wat anders dan de woonkamer restylen trouwens...

En daar doorheen doet zich ook nog het fenomeen voor dat op sommige dagen (of periodes) de kleur geel op is, en dat we op andere groen missen. En heel soms zien we helemaal geen kleuren, en is alles zwart en wit, of grijs. Hoe dan ons kleurenpalet weer aan te vullen? Ook dat is voor ieder mens weer anders; de één maakt een wandeling, de ander leest een boek of luistert muziek, en de volgende gaat dansen; zoveel mensen, zoveel mogelijkheden. In feite betekent dit het jezelf weer kunnen opladen (ook weer een eerdere blog die daar aan raakt: Vuurkracht, nummer XIII).

Tja, en dit hele verhaal op zich is ook weer iets wat je als een uitdaging kunt zien, maar ook als iets waar je niet aan wilt denken :-) .....Wie kleurt er lekker mee?!

Verborgen leven

Mijn eigen koning worden XXXIX.

Vandaag heb ik zowel tijdens de lunch als tijdens het avondeten met collega's samen gegeten, beide keren met een andere groep collega's. En, toeval of niet, maar beide keren kwam ik te spreken over thuissituaties, die heel heftig waren. Zo heftig, dat ik merkte dat ik opeens met hele andere ogen naar betreffende collega's keek. Ik voelde een mix van medelijden en bewondering. En ik schaamde me ergens ook een beetje. Medelijden vanwege het verborgen leed, het verborgen leven, dat ze met zich meedragen. Bewondering voor het feit dat ze zijn blijven staan in het leven. Schaamte, omdat ik deze collega's al jaren ontmoet en me opeens besefte hoe weinig persoonlijk ik ze ken.

Als ik dat dan omdraai en bedenk met hoeveel mensen ik dan persoonlijke belevenissen deel, dan besef ik me dat ik daar ook een grens trek. Een paar directe collega's betrek ik wel in mijn reilen en zeilen, maar ik heb er ook geen behoefte aan om alles met iedereen te delen. Waarom niet? Ik weet nog goed dat ik pas moeder was geworden en dat ik het weer heerlijk vond om na mijn zwangerschapsverlof te gaan werken - nadat ik de eerste drempel van het afscheid nemen van mijn kind over was natuurlijk-; ik kon weer even gewoon mezelf zijn, in plaats van 'moeder van'. Ik kon zelf mijn tijd indelen, in plaats van geleefd te worden door de voedingen, de luiers en de slaapjes. En dat wilde ik vooral zo houden, op mijn werk.

Dus kennelijk is het ook een stukje zelfbescherming. Het is heerlijk om een plek te hebben waar je gewoon je werk kunt doen, zonder afgeleid te worden door de dagelijkse sores van thuis. Of is dat toch een vorm van struisvogelpolitiek? Hoe belangrijk is het dan om je collega's door en door te kennen en alles met ze te delen? Als je zoveel weet van iemand, kan dat twee kanten op werken. Naast het hierboven geschetste scenario van onder andere bewondering, kun je je ook storen aan de manier waarop iemand in het leven staat. En dat laatste komt de werksfeer niet ten goede. Daarnaast ben je ook vele uren kwijt met uitwisselen van ervaringen, en dat is niet bevorderlijk voor je werk.

Dus zo bezien is de manier waarop het meestal gaat waarschijnlijk wel de beste; er zijn een paar mensen om je heen die meer betrokken zijn bij veel van wat zich in jouw leven voordoet. Aan die mensen kun je je optrekken in mindere tijden en je kunt hen een schouder bieden als zij dat nodig hebben. Maar waar ik me extra van bewust ben, is dat elk mens zijn persoonlijke levensverhaal met zich meedraagt en dat we daar weinig van kunnen zien; we zien in feite alleen het topje van de ijsberg, daaronder zit een wereld van ervaringen. En die ervaringen hebben de persoon in kwestie gevormd. Zo is elk mens een individueel levenskunstwerk, dat we met respect zouden moeten benaderen. En dat is niet altijd even makkelijk, want soms gaat het topje van de ijsberg niet de gewenste kant op, of botst zelfs tegen je aan...En dan komt het er op aan om onderscheid te kunnen maken tussen hoe iemand zich voordoet, en hoe iemand in wezen is. Dat vergt het nodige loslaten van oordelen, en het goed leren luisteren van ons; een scholingsweg op zich...

Goed en kwaad

Mijn eigen koning worden XXXVIII.

Vanavond waren we weer met ons leesclubje bijeen en bogen we ons wederom over het thema 'goed en kwaad'. Dit is een onderwerp waar we nooit over uitgesproken raken natuurlijk. Kijk alleen al naar alle oorlogen in het verleden die op basis van het verschil van mening hierover zijn gevoerd. Elke partij vindt dat hij de goede zaak verdedigt en dat het kwaad moet worden bestraft...

De vraag kwam naar boven hoe we kunnen beoordelen wat goed en kwaad is, en moeten we dat onderscheid willen maken? Beoordelen we goed en kwaad nu niet voornamelijk aan de effecten die we er van zien, er van ondervinden? Zouden we niet naar het wezen achter het goede en het kwade moeten kijken, en durven we dat wel? Ik moest weer denken aan de mooie tekst van Marianne Williamson (zie mijn blog van 28 mei over onze diepste angst). Als we er goed naar kijken blijken beide kanten afschrikwekkend te zijn voor ons.

Toch ben ik er van overtuigd dat wij als mensen een kanaal voor het goede kunnen zijn, maar dan het 'ware goede'. De idealen die veel mensen hebben, raken daaraan, alleen schuilt er altijd het gevaar van het fanatisme. Volgens mij is het alleen mogelijk het 'ware goede' in jezelf werkzaam te maken, door jezelf als het ware te scholen in het waarnemen, het denken, het voelen en het handelen; daarin een zeker bewustzijn te creëren. Dat is niet echt een alledaagse opleiding, die je bij wijze van spreken op het voortgezet onderwijs standaard krijgt aangeboden. Maar voor het ontwikkelen hiervan zijn wel mogelijkheden beschreven, zoals het zesvoudig pad (Joop van Dam).

Ik wil nog een tijdje met dit thema rond blijven lopen en heb een paar mooie spreuken van wijze mensen gevonden, die de discussie van vanavond eigenlijk heel mooi samenvatten:

Niets is goed en kwaad van zichzelf, onze gedachten maken het zo.
William Shakespeare

Wat uit liefde wordt gedaan, geschiedt altijd buiten goed en kwaad om.
Friedrich Nietzsche

Het kwade is slechts de keerzijde van het goed.
Johann Wolfgang von Goethe

De mensen hebben zelden de moed om volkomen goed of volkomen slecht te zijn.
Machiavelli

Ik zal niet zeggen dat ik hier zo goed en zo kwaad als mogelijk mee verder wil gaan, want dat betekent dat ik het maar halfslachtig kan doen. Dat is ook apart als ik er zo bij stil sta: het goede en het kwade samen is dus kennelijk maar de halve oplossing...

Het meervoud van lef

Mijn eigen koning worden XXXVII.

Het meervoud van lef is leven, schreef ik als puber als één van de vele spreuken in mijn schoolagenda. Het woordgrapje sprak me toen al aan, en ik begon ook al een vaag vermoeden te krijgen dat het leven lastiger was dan ik tot dan toe gewend was. Ik ben opgegroeid in een klein dorp, redelijk ver van een stad, en de 'grotemensenwereld' kwam in eerste instantie in mijn bewustzijn via boeken en de televisie. Pas later besefte ik me dat niet alle kinderen zo geleidelijk het leven in kunnen stappen.

Dat besef kwam de afgelopen weken ook weer extra tot leven, doordat onze middelste dochter op school met Geschiedenis bezig is met de eigen biografie. Toen bleek er toch al behoorlijk wat heftigheid in de leventjes van sommige van haar klasgenootjes te zijn voorgekomen. En waarschijnlijk wordt nog niet eens alles verteld aan elkaar. En dan te bedenken dat elke ouder het beste voor heeft met zijn kinderen en dat je ze het liefst voor alles zou willen beschermen. Dat is dus gewoon onmogelijk, daar ben ik inmiddels ook achter. Hoe dan ook, je kind zal trauma's oplopen. Au.

Oké, we kunnen dus niet voorkomen dat het kind zich 'stoot' aan het leven, maar we kunnen wel proberen het kind zo sterk te maken, dat het weerbaar is. Eigenlijk raakt dit aan mijn blog van gisteren, die over veerkracht ging. We zouden dus willen dat een kind zich niet (lang) uit het evenwicht laat brengen door een gebeurtenis met impact. Maar we willen ook geen blok basalt als kind. Oef, ga er maar aan staan! Als we al in staat zijn bewust met de opvoeding om te gaan, dan is dit laatste wel een ultieme uitdaging.

Ik denk dat hier een hele belangrijke taak voor humor en lichtheid ligt. En dan bedoel ik niet dat je keihard moet gaan lachen als je kind voor de vijfde keer van zijn fiets valt, of door grote jongens wordt gepest. Maar deze twee eigenschappen kunnen wel tegenwicht bieden aan de zwaarte die soms kan ontstaan. Eigenlijk gaat het er denk ik om dat we onze kinderen voorleven hoe we op verschillende manieren met het rijke palet dat het leven ons voorschotelt om kunnen gaan. En dat vereist soms de nodige moed. Veel moed zelfs; een meervoud van lef...

Veerkracht

Mijn eigen koning worden XXXVI.

Met fascinatie bekeek ik vandaag mijn vinger, waar ik gisteravond per ongeluk een tapasprikkertje in gestoken heb, en die nu rood en dik aan het worden is en pijnlijk aan voelt. Ik vind het nog steeds een wonder hoe het lichaam met dit soort verwondingen om gaat en hoe het genezingsproces elke keer weer plaats vindt. En deze verwonding is een hele zichtbare, en voelbare, maar er vinden continu van dit soort herstelwerkzaamheden plaats in ons lichaam, zonder dat we ons daar steeds bewust van zijn. Ik heb ergens gelezen dat alle cellen van ons lichaam in zeven jaar tijd volledig vernieuwd zijn, vervangen door andere cellen. Wat een vernieuwingskracht zit daar achter!

De vraag die dat bij mij oproept, is of elke nieuwe cel precies lijkt op z'n voorganger; met andere woorden: zijn we in staat ons lichaam te veranderen, al dan niet bewust? In principe zou elke cel precies dezelfde cel moeten worden, aangezien er celdeling plaats vindt. Echter, het DNA, dat de basis, of het patroon, vormt voor de te vormen cel, verandert in de loop van de tijd wel; er vinden continu kleine veranderingen plaats, die meestal geen veranderingen in de cel tot gevolg hebben, maar soms ook wel. Daarnaast heeft de omgeving van de cel (hormonen, chemische stoffen, virussen, etc) ook nog invloed op de ontwikkeling van de betreffende cel. Ook hier dus wonderbaarlijk dat dat zo vaak goed gaat. Maar gaandeweg veranderen we wel, kijk maar naar een foto van jezelf van 10 jaar geleden...

Vernieuwing en veroudering, ik vind het wonderbaarlijke en fascinerende processen. Er is al zoveel onderzoek naar gedaan en er is ook nog zoveel niet duidelijk; hoe zit het bijvoorbeeld met de 'mind-body' interactie; wat is de invloed van je gedachten, van hoe je in het leven staat, op je gezondheid? Het is inmiddels duidelijk dat gelukkige mensen gezonder zijn dan depressieve mensen; de mate van geluk (kunnen) ervaren is van invloed op je immuunsysteem. Als je daar dieper over nadenkt is dat toch fantastisch!

Kennelijk is de kracht van de geest zo groot, dat het zelfs tot in het fysieke kan doorwerken. Het mooie is, dat dit concept inmiddels aan het doordringen is tot in de WHO definitie van gezondheid. De huidige dateert nog van 1948(!): "Health is a state of complete physical, mental and social well-being and not merely the absence of disease or infirmity". Als je het zo bekijkt, is niemand voor lange tijd achter elkaar gezond! De laatste jaren wordt er flink gediscussieerd over een nieuwe definitie, en een prachtig concept vind ik:  "the ability to adapt and to self manage" (M. Huber et al, BMJ 2011). Uitgangspunt hierbij is de mate van veerkracht die iemand heeft, om in een gegeven 'ziekmakende' omstandigheid, zichzelf weer 'op te richten' zonder daadwerkelijk ziek te worden. De mate waarin een persoon dit kan, wordt zowel fysiek als mentaal bepaald.

Bovenstaande is een bredere kijk op gezondheid; het geeft aan dat een mens meer is dan alleen een verzameling cellen, bouwsteentjes; dat er verschillende krachten werkzaam zijn, die er voor zorgen dat we een 'heel mens' worden en blijven. Welke krachten dat precies zijn, daarover zijn de meningen nog verdeeld; gelukkig heeft mijn verwonde vinger daar geen weet van en doet mijn lichaam wat het al decennia doet: over een weekje zie en weet ik niet meer dat er een tapasprikkertje mijn fysieke grens doorstak!

Creativitijd

Mijn eigen koning worden XXXV.

Iemand vroeg me laatst hoe ik mijn creativiteit gebruik. Mijn eerste reactie was dat ik vind dat ik dat veel te weinig gebruik; ik heb niet echt een specifiek creatief beroep en ik ben ook geen knutselaar of hobbyist. Ik loop niet met paars haar of excentrieke kleren rond en mijn huis is ook geen chaos of een verzameling van artistieke dingen. Hoezo stereotypering, vooroordelen en etiketjes plakken?!

Bij nader inzien gebruik ik mijn creativiteit dagelijks; hoe wil je anders moeder zijn van een gezin met drie kinderen, waarbij manlief en ik beiden ook nog veel energie in ons werk stoppen, gecombineerd met de nodige idealen? Het vergt heel wat creativiteit om alle wensen en agenda's op elkaar afgestemd te krijgen. Het is mij inmiddels duidelijk dat mijn creatieve uitingen niet op het kunstzinnige vlak liggen, maar meer in de ideeënwereld. Maar ondanks het grote beroep dat er dagelijks op mijn creativiteit wordt gedaan, voelt dit voor mij alsof ik dan meer mijn 'huis-tuin-en-keuken-creativiteit inzet, dan de echte ideële creativiteit.

Die laatste vorm van creativiteit zou ik best vaker willen aanboren, maar het lijkt alsof ik daar de ruimte niet voor heb in mijzelf. Het schrijven van deze blogs is al een hele aanwinst wat dat betreft; ik kan er heerlijk mijn ei in kwijt en doordat de creativiteit kan stromen, stroomt mijn energie ook. Teveel bezig zijn met routineklusjes doet het tegenovergestelde en is killing voor creativiteit. Het is dus kennelijk de kunst een goede balans te vinden tussen de tijd die ik besteed aan de dagelijkse routine en de extra 'creativitijd'.

En dat er nog een complicerende factor is, besefte ik toen ik het volgende las via Twitter:
The problem is never how to get new, innovative thoughts into your mind,
but how to get old ones out.
Every mind is a building filled with archaic furniture.
Clean out a corner of your mind and creativity will instantly fill it.

Dee Hock

Dan toch nog maar even mijn 'huis-tuin-en-keuken-creativiteit' gebruiken en een  voorjaarsschoonmaak gaan houden in mijn hoofd?!

Acceptatie

Mijn eigen koning worden XXXIV.

Vandaag stond ik in de file. Dat is gelukkig geen dagelijkse routine. Ik heb het geluk op fietsafstand van mijn werk te wonen en als ik een keer de weg op ga, beginnen de files pas na minimaal een half uur rijden. Maar vandaag had ik dus pech, en ik baalde dat ik niet had gekozen voor een alternatieve route. Op dat moment zou ik het liefst mijn auto optakelen en weer op de plek van bestemming neerzetten. Aangezien dat geen optie was vroeg ik me af hoe andere mensen met zo'n situatie omgaan.

Ik bedacht me dat het verschil uitmaakt of je dit dagelijks doet, of dat het incidenteel is. Ik denk dat als je dagelijks in de file staat, dat je dan 'murw' wordt, en het incalculeert bij je dagelijkse reistijd. Maar hoe lang zou ik daar over doen, tot ik tot een dergelijke mate van acceptatie zou komen? Ik geloof dat ik andere wegen zou zoeken, ofwel letterlijk door een andere route te nemen, of met het openbaar vervoer, ofwel figuurlijk door andere werktijden te regelen, of helemaal een andere baan op een andere plek.

Ik vroeg me af wat me eigenlijk het meest stoorde aan de hele situatie. Allereerst vind ik het eigenlijk een belachelijk idee, dat er zoveel mensen in zoveel auto's elke dag maar weer van die trage, blikken, stinkende rupsen vormen; dat moet er voor vogels van boven in de lucht toch wonderlijk uit zien. We vervuilen onze omgeving en we verdoen er onze kostbare tijd mee. Daarnaast had ik geen overzicht en geen idee van de omvang van de vertraging die ik op zou lopen. Gelukkig had ik wel wat speelruimte, maar toch, het idee afhankelijk te zijn van de mate van doorstroming, irriteerde mij.

Terwijl ik me zo zat te ergeren en zat te peinzen, bedacht ik me dat het wel weer grappig was dat ik zo wel weer extra denktijd had gekregen. Maar dat was dan ook het enige voordeel, in mijn ogen. Maar ja, hoe vaak komt het niet voor dat je je gekozen weg, al dan niet letterlijk, niet zo snel kunt afleggen als je zelf zou willen? Wat betekent het als ik me daar elke keer weer aan zou storen? Is het leren accepteren van dit soort ongewilde en ongeplande vertraging eigenlijk niet ook een leerpunt van het leven? Wie weet wat mij aan onbewust geluk is 'toe gevallen' door het oponthoud dat ik vandaag, en alle andere keren hiervoor, heb opgelopen? Of andersom, welk ongeluk mij bespaard is gebleven?

Acceptatie is de hoogste vorm van verandering, las ik ergens. Maar dit betekent volgens mij niet dat je dan maar klakkeloos alles moet accepteren, daar zitten grenzen aan, wat mij betreft. Anders zou ik me speelbal van het lot voelen en mijn eigen individualiteit niet voldoende kunnen uiten. En deze dan: Accepteer wat je niet kunt veranderen en verander wat je niet kunt accepteren. Dat klopt voor mij nog steeds niet helemaal, want door je eigen acties helemaal centraal te stellen, 'bypass' je de 'wijsheid van het universum'.

Kennelijk geldt ook hier dat ik moet varen op mijn eigen kompas, en het juiste midden moet zien te vinden tussen wat ik wel of niet wil of kan accepteren; take it, or leave it.

Luisterkoning

Mijn eigen koning worden XXXIII.

Terwijl ik aan het nadenken ben wat ik vandaag zal schrijven, hoor ik buiten een boel gefluit van vogeltjes. Het is altijd fijn om naar vogeltjes te luisteren, zeker aan het einde van de dag. Alsof ze voor het slapen gaan nog een heleboel te vertellen hebben en nog even een toegift geven in de vorm van een mooi fluitconcert. Het is grappig dat ik vaak vanzelf ga zitten luisteren. Zouden vogels dan ook naar elkaar luisteren, of fluiten ze gewoon om het hardst door elkaar heen? Ik ben absoluut geen vogelkenner of vogelaar, maar hier ben ik wel benieuwd naar.

Luisteren, dat is misschien wel één van de moeilijkste dingen die er is. Al zou je zeggen dat het erg makkelijk is; we hebben tenslotte allemaal twee oren en het enige wat je ervoor hoeft te doen is passief wachten tot iemand iets zegt, en dit dan opvangen, ofwel: luisteren. Of is het toch iets meer dan dat?! Als het zo simpel zou zijn, dan zouden er niet zoveel ruzies zijn tussen mensen die beweren dat er niet naar ze geluisterd wordt door de ander, dan zouden er ook geen stomme fouten meer gemaakt worden, dan...

Wat is luisteren dan eigenlijk precies? Volgens van Dale: luis·te·ren (werkwoord; luisterde, heeft geluisterd), 1 oplettend naar iets horen met de bedoeling om het gesprokene te verstaan; 2(+ naar) aandacht schenken aan: naar iets niet willen luisteren; 3(+ naar) gehoorzamen: het schip luistert naar het roer. Voor alle drie de betekenissen geldt, dat het passieve luisteren pas duidelijk wordt voor een ander, door de actie die er op volgt. Hier zit dus nog een vertaalstap en een wilsbesluit tussen! En volgens mij zit hem daar de crux. Wij mensen houden er een eigen wil op na, die ook van invloed is op de vertaalstap er voor; iemand kan Oost-Indisch doof zijn, waarmee we niets minder zeggen dan dat diegene het wel hoort, maar net doet of er niets gezegd is en er dus ook geen actie op laat volgen.

Maar ook het luisteren naar jezelf is een vak apart. Hoe moeilijk is het niet om onderscheid te maken of je moet luisteren naar dat stemmetje van binnen (dat stemmetje dat zin heeft in chocola bijvoorbeeld)? Dat is omdat we weten dat er meerdere stemmetjes zijn, en dat het ene stemmetje een ander doel heeft dan het andere (dat zegt dat je eens lekker je kamer moet opruimen). Daar zijn verschillende theorieën over bekend en legio boeken over geschreven. Als je maar lang genoeg echt luistert, wordt er vanzelf een boel duidelijk. Maar die stap zetten vergt soms al het overwinnen van een hele drempel.

En om het nog ingewikkelder te maken is er ook nog een vorm van actief luisteren, waarbij de luisteraar zijn best doet om zodanig te luisteren, dat het gehoorde zonder inkleuring door de luisteraar min of meer gespiegeld kan worden teruggegeven aan de spreker, qua inhoud en qua gevoel. Dit actief luisteren heeft als doel om wederzijds contact te verbeteren. Vooral het gevoel echt begrepen te worden, zonder meteen beoordeeld te worden is belangrijk. Actief luisteren komt oorspronkelijk uit de klinische psychologie en is later toegepast in de communicatiewetenschappen en wordt tegenwoordig op heel veel terreinen toegepast. Vanavond bijvoorbeeld nog bij het TV programma 'de slechtste echtgenoot van Nederland' (het "A-B-A gesprekje"). Ik vind het een prachtig hulpmiddel in het omgaan met moeilijke situaties waarin mensen met verschillende meningen betrokken zijn.

Het is jammer om te moeten constateren dat de vaardigheid van het kunnen luisteren erg wordt ondergewaardeerd, een ondergeschoven kindje is. Bij deze mijn oproep om daar meer gehoor aan te geven :-)
En bedenk daarbij: Zelden hoor je, wie er wil luisteren.


De vogeltjes zijn inmiddels stil geworden; zitten ze ingespannen te luisteren, zijn het luistervinkjes, of is het gewoon bedtijd en liggen ze op één oor?!

Zomer op maandag

Mijn eigen koning worden XXXII.

"Dit jaar valt de zomer op maandag" twitterde iemand laatst, op een onverwacht zonnige en warme dag. Ik moest er om lachen, maar besefte me ook dat ik inderdaad mijn winterjas nog op de kapstok heb hangen, en dat dat niet komt omdat ik te lui ben om hem daar weg te halen. Gisteren was het opeens al weer 1 juni, dat klinkt al een eind richting het midden van het jaar, dus ook richting zomer. De lente moet nog bijna beginnen, als we de temperatuur als ijkpunt nemen. Gelukkig trekken de vogels en de natuur zich er niet te veel van aan, dat het weer uit de pas loopt.

Normaal gesproken kan ik er heel chagrijnig van worden, als ik uitkijk naar hogere temperaturen, die dan vervolgens achterwege blijven. En ik spreek uit ervaring, na een aantal kampeervakanties in natte en koude zomers in Frankrijk, de laatste jaren. We zouden dit jaar dan ook voor het eerst naar de Canarische eilanden gaan, in de meivakantie. Dat ging om allerlei redenen niet door, en achteraf bleek het daar in die bewuste week ook helemaal niet zo warm te zijn geweest. En wij, wij zaten te genieten in een woonkamer waar het 23 graden was, door de nieuwe houtkachel die in die week geplaatst was. En dat terwijl we van tevoren hadden bedacht dat het niet zo'n super planning was om in mei een houtkachel te kopen... Inmiddels zijn we bijna door de houtvoorraad heen die voor het komende najaar bedoeld was! "Elk nadeel hep z'n voordeel" om met een bekende filosoof te spreken.

Een ander voordeel van een relatief koud voorjaar, is dat ik nauwlettend de weersvoorspellingen in de gaten houd, om maar vooral geen warme dag te missen. Ik had namelijk dit voorjaar een aantal plannetjes voor de tuin, maar ik ben ook een 'mooiweertuinierster', dus dat vergt wat planning in de logistiek dan. Vooral niet te vroeg planten halen bijvoorbeeld, want anders staan die wekenlang te verpieteren in hun veel te kleine potjes. En daardoor ben ik me veel meer bewust van die mooie lentedagen. Schaarste maakt geliefd, geldt hier blijkbaar ook.

Als je kijkt op de social media, is het weer ook vaker onderwerp van de dag dan voorheen. Het lijkt wel of het klimaat gewoon wat extra aandacht nodig heeft. Lijkt de aandacht te verslappen? Dan zorgen we voor wat sneeuw in de Pyreneeën en een hittegolf in Lapland; easy does it! Bij mij werkt het in elk geval al: ik besteed meer aandacht aan het weer dan voorheen. En wat leuker is, ik geniet extra van de mooie dagen. Mijn volgende uitdaging is, om ook de kwaliteiten van die koudere dagen daar tussendoor meer te gaan waarderen, ook al hoort het bijna zomer te zijn en ook als de kachel niet brandt...

Rommel als procesindicator?

Mijn eigen koning worden XXXI.

Vanavond bracht ik onze jongste naar bed en toen ik zijn kamer in liep, schrok ik van de bende die hij er weer van had gemaakt. Hoe vaak we het ook met hem opruimen, het is wonderbaarlijk hoe snel hij het weer weet om te toveren tot een plek die er uitziet alsof er een week niet is opgeruimd. En wat er ligt, zou officieel nooit het stempel 'speelgoed' krijgen. Onze jongste verstaat namelijk de kunst om in alles wat hij vindt, iets handigs te zien. Dus neemt hij alles wat hij vindt en wat hem mooi of handig lijkt, mee naar huis. Dat varieert van bierdopjes, ijzeren ringetjes, verloren reflectoren tot stenen en stukken electriciteitsdraad, die hij vervolgens omknutselt in de meest fantastische uitvindingen. Het helpt hem ook dat wij heel wat klussen in en om ons huis. En dat wij niet altijd alles meteen opruimen na gedane arbeid...

Kom ik daarentegen op de kamer van onze middelste, dan straalt de gezelligheid en opgeruimdheid me tegemoet. We hoeven haar nooit aan te sporen om op te ruimen; als het te rommelig is naar haar zin, dan kan ze er zelfs chagrijnig van worden en zien we haar niet tot de orde is hersteld. Op één plek na dan; haar kledingkast kan nog wel eens een rommeltje zijn. Maar het is dan ook de kledingkast van een tienjarige dochter, die zich al van jongs af aan liefst drie keer per dag verkleedt...

Ik vind het grappig om dit zo te zien gebeuren bij onze kinderen. Ik herken zoveel van onszelf en onze 'worsteling' met alle spulletjes, de materie. Aan de ene kant wil ik het liefst een zo opgeruimd mogelijk huis, maar anderzijds prikkelt het mijn fantasie als ik onverwachte dingen op onverwachte plekken tegenkom. Die schoentjes die ik de volgende morgen bij de trampoline vind, vertellen mij het verhaal van een middag met veel gegil, gespring en rode wangen van plezier. De knikkers waar ik 's avonds bijna mijn nek over breek, zijn de restanten van een reuzeknikkerbaan. En het paard dat op zijn zij in de hoek ligt, is gesneuveld tijdens een spannende veldslag.

Het is dan ook een hele zoektocht hoe als ouder enerzijds een goed voorbeeld te geven, maar anderzijds ook rekening te houden met de aard van het kind. Wanneer moet je bijsturen in de vorm van een opruimactie, en wanneer juist niet. Het rommel kunnen maken is ook een behoefte van een kind, een manier om zich uiteen te leren zetten met de materie. En misschien moet ik het ook gewoon niet 'rommel maken' noemen, want zo zien ze het zelf ook niet. In feite zijn ze keihard bezig; door hun spel leren ze het leven kennen, vormen ze zichzelf. Het spel dat eerst vooral de nabootsing is van wat ze om zich heen zien, en allengs over gaat in een spel met meer eigen inbreng, met fantasie. Het proces is belangrijker dan dat wat aan het einde aan 'rommel' rest; dat is zo bezien toch meer een soort verteringsproduct, waaraan je af zou moeten kunnen leiden hoe het 'speelproces' is verlopen. Een procesindicator dus?!

De analogie met onze spijsvertering komt opeens bij me op; mooi onderwerp voor een volgende blog!