Mijn eigen koning worden LXVIII.
Het weekend is voor mij altijd een welkome afwisseling in de routine van de door de weekse dagen. Twee dagen waarin wel de nodige activiteiten plaats vinden, maar vaak volgens een heerlijk los en ad hoc principe; echt even uitademen dus. Zo zat ik gistermorgen met een heerlijke kop koffie een interview te lezen met Paul Mackay, mede-oprichter van Triodos Bank. Centrale vraag in dit gesprek was hoe we kunnen omgaan met sociale vraagstukken van deze tijd. Koren op de molen van mijn speciale interesse voor chemie (in en) tussen mensen!
De kern van het verhaal is het gegeven dat de mens by nature niet meer bij een groep wil horen; we zijn ons zelfstandig aan het ontwikkelen. Door deze individualisatie ontstaat ook een gevoel van afgescheiden zijn, van eenzaamheid. Ik denk dat dit een heel herkenbaar fenomeen is. Paul Mackay noemt daarbij de uitspraak van koningin Wilhelmina 'ik ben eenzaam, maar niet alleen'; ik heb afstand, maar ben niet alleen. En waar die schijnbare paradox door wordt veroorzaakt, is het feit dat we by culture ons bewustzijn kunnen ontwikkelen. Het besef krijgen dat wij afstand nemen van de wereld om ons heen, maar dat we tegelijkertijd ook onderdeel zijn van die wereld, die wereld drukt zich ook in ons uit. Eigenlijk is dit precies wat ik schreef in een eerdere blog (Spiegel, 7 mei 2013).
Dan is de vraag of we in staat zijn een zodanige balans te vinden, dat we de eenzaamheid die we voelen niet wegdrukken, of vluchten in allerlei afhankelijkheden. Eenzaamheid voelen is nu eenmaal niet leuk, maar is wel een teken dat je meer je eigen individualiteit opzoekt. Elk nadeel heeft zijn voordeel...Als ik die eenzaamheid niet wil voelen en alle vrije momenten vol plan met sociale activiteiten, of zit te facebooken (ik moet bekennen dat dat een hele grote verleider is!), dan ontneem ik me zelf wellicht een ontwikkelmogelijkheid.
Maar hoe vaak zijn we in staat dit zo bewust bij onszelf waar te nemen? Hoe moeilijk is het om even afstand van jezelf te nemen, en in de spreekwoordelijke helikopter te stappen. In feite draai je je blikveld dan om: in plaats van je af te scheiden van de wereld, stap jij nu even in de wereld, om naar jezelf te kijken. Dat is een hele uitdaging! Maar het kan heel behulpzaam zijn in je relatie met jezelf, en je contacten met anderen. Als je even een baaldag hebt en je bent in staat met compassie naar dat balende ellendig hoopje mens te kijken, dan geef je jezelf de kans om dat balen te gebruiken. Te gebruiken om een bredere blik op jezelf te ontwikkelen, in plaats van het vaak eenzijdige plaatje dat we van onszelf hebben gemaakt.
Ik voel mijn hersens bij wijze van spreken kraken als ik dit opschrijf. Het vergt ook de nodige inspanning om een dergelijke dynamische wisselwerking tussen mezelf en de wereld vorm te geven. Gelukkig mag en kan ik zelf kiezen wanneer ik dit doe, geen strak schema, geen vaste agenda, ik bepaal het lekker helemaal zelf!
