Eenzaam maar niet alleen

Mijn eigen koning worden LXVIII.

Het weekend is voor mij altijd een welkome afwisseling in de routine van de door de weekse dagen. Twee dagen waarin wel de nodige activiteiten plaats vinden, maar vaak volgens een heerlijk los en ad hoc principe; echt even uitademen dus. Zo zat ik gistermorgen met een heerlijke kop koffie een interview te lezen met Paul Mackay, mede-oprichter van Triodos Bank. Centrale vraag in dit gesprek was hoe we kunnen omgaan met sociale vraagstukken van deze tijd. Koren op de molen van mijn speciale interesse voor chemie (in en) tussen mensen!

De kern van het verhaal is het gegeven dat de mens by nature niet meer bij een groep wil horen; we zijn ons zelfstandig aan het ontwikkelen. Door deze individualisatie ontstaat ook een gevoel van afgescheiden zijn, van eenzaamheid. Ik denk dat dit een heel herkenbaar fenomeen is. Paul Mackay noemt daarbij de uitspraak van koningin Wilhelmina 'ik ben eenzaam, maar niet alleen'; ik heb afstand, maar ben niet alleen. En waar die schijnbare paradox door wordt veroorzaakt, is het feit dat we by culture ons bewustzijn kunnen ontwikkelen. Het besef krijgen dat wij afstand nemen van de wereld om ons heen, maar dat we tegelijkertijd ook onderdeel zijn van die wereld, die wereld drukt zich ook in ons uit. Eigenlijk is dit precies wat ik schreef in een eerdere blog (Spiegel, 7 mei 2013).

Dan is de vraag of we in staat zijn een zodanige balans te vinden, dat we de eenzaamheid die we voelen niet wegdrukken, of vluchten in allerlei afhankelijkheden. Eenzaamheid voelen is nu eenmaal niet leuk, maar is wel een teken dat je meer je eigen individualiteit opzoekt. Elk nadeel heeft zijn voordeel...Als ik die eenzaamheid niet wil voelen en alle vrije momenten vol plan met sociale activiteiten, of zit te facebooken (ik moet bekennen dat dat een hele grote verleider is!), dan ontneem ik me zelf wellicht een ontwikkelmogelijkheid. 

Maar hoe vaak zijn we in staat dit zo bewust bij onszelf waar te nemen? Hoe moeilijk is het om even afstand van jezelf te nemen, en in de spreekwoordelijke helikopter te stappen. In feite draai je je blikveld dan om: in plaats van je af te scheiden van de wereld, stap jij nu even in de wereld, om naar jezelf te kijken. Dat is een hele uitdaging! Maar het kan heel behulpzaam zijn in je relatie met jezelf, en je contacten met anderen. Als je even een baaldag hebt en je bent in staat met compassie naar dat balende ellendig hoopje mens te kijken, dan geef je jezelf de kans om dat balen te gebruiken. Te gebruiken om een bredere blik op jezelf te ontwikkelen, in plaats van het vaak eenzijdige plaatje dat we van onszelf hebben gemaakt.

Ik voel mijn hersens bij wijze van spreken kraken als ik dit opschrijf. Het vergt ook de nodige inspanning om een dergelijke dynamische wisselwerking tussen mezelf en de wereld vorm te geven. Gelukkig mag en kan ik zelf kiezen wanneer ik dit doe, geen strak schema, geen vaste agenda, ik bepaal het lekker helemaal zelf!

Droomboek

Mijn eigen koning worden LXVII.

Hij is er, het droomboek voor de koning; 6500 mensen hebben bijgedragen aan inspiratie voor onze koning. Ik heb het even gemist dat je daarvoor een inzending kon doen, anders had ik vast wat van mijn inspiratie gedeeld. Gelukkig staan er een heleboel mooie dromen in, die ik ook deel. Bijvoorbeeld de droom van Pierre Wind, die pleit voor voedingslessen op alle basisscholen. Hij wil bewustzijn brengen over de noodzaak van goede voeding en beweging. Mijn droom daarin gaat nog veel verder, maar alle lange wegen beginnen met een eerste stap.

Bijna honderd pagina's gevuld met prachtige ideeën. Hier zou een mooi meerjaren beleidsplan voor Willem Alexander kunnen liggen, ware het niet dat de koning heden ten dage niet heel veel meer in de melk te brokkelen heeft. Het koningschap anno nu in Nederland heeft eigenlijk alleen nog een protocollaire functie.

Of is onze koning toch meer dan dat? Moeten we even de ratio en alle politieke partijen die het koningshuis willen afschaffen overstijgen en proberen te voelen wat een koning betekent voor een land, voor de mensen die er wonen? De rol en functie van een koning ligt namelijk meer onderhuids. Paul Schnabel, oud-directeur van het Sociaal Cultureel Planbueau, sluit het boek daar heel mooi mee af, door te stellen dat de koning het symbool is van de onderlinge verbondenheid van Nederlanders. Willem-Alexander gaf zelf ook al aan op de dag van zijn inhuldiging, te willen aanmoedigen en verbinden.

De koning dus als rolmodel voor het eigen koningschap, het thema ook van mijn blogs. Hij moedigt de mensen aan om zich te verbinden. Verbinding met jezelf en met de ander. We zijn tenslotte allemaal uniek en samen deel van een groter geheel. Alleen daarom al ben ik een fan van het koningshuis. Ze hebben geen makkelijke taak, maar wel een hele bijzondere, en belangrijke.

Er doet zich wat dat betreft een grappige paradox voor in dit prachtige droomboek, wat heel zwart-wit wordt weergegeven in de volgende uitspraak:

Everyone thinks of changing the world

But no one thinks of changing himself

Leo Tolstoy

De ideale wereld

Mijn eigen koning worden LXVI.

Ken je dat? Je krijgt een parkeerbon, omdat je 10 minuten zonder parkeerschijf stond, en je baalt er enorm van. Je struikelt over een paar skeelers in de gang. Je brandt je vingers bij het aansteken van die leuke buitenlantaarn. Je auto heeft net een dure grote beurt gehad en twee maanden later begeeft de startmotor het....als je net 40 kilometer van huis bent en je haast hebt. Je denkt dat je bent afgevallen, maar de weegschaal vertelt het tegenovergestelde. Dag in, dag uit overkomen ons dingen, die we niet leuk vinden, die we liever anders hadden gehad. In de ideale wereld...

Iedereen heeft voor zichzelf wel een idee over hoe die ideale wereld eruit zou zien. Ook ik! Maar, heb je er wel eens over nagedacht of jouw ideale wereld bijvoorbeeld wel past bij die van je lief, of van je kinderen, of van je baas, of van je buren, van alle mensen waar je wel eens wat mee van doen hebt eigenlijk?? Ik durf te wedden dat het een onmogelijke situatie is om al die door onszelf geschapen ideale werelden tegelijk te laten bestaan, zonder dat het inbreuk doet op de ideale wereld van een ander. Denk maar eens aan de ideale wereld van een oliebaron, en die van een milieuactivist. Dat bedoel ik.

Eerder deze week wandelde ik met een vriendin en zaten we even 'in de helikopter', met een blik op onze levens. Het zal niet verbazen dat ook wij constateerden dat er dingen gebeuren die we liever anders hadden. Maar al pratend en beschouwend, kwamen we ook tot een conclusie. Een groot aantal van die ongewenste gebeurtenissen heeft ons bewust gemaakt van onze tekortkomingen, maar ook van onze kwaliteiten. En vaak biedt zoiets de kans om anders naar het leven te kijken, er anders in te staan. Wie zouden we zijn geweest zonder al die uitdagingen?! Je wint toch ook geen olympisch goud zonder flink te trainen?

Andersom gedacht: we bevinden ons dus al in de ideale wereld; een leerschool voor alles wat we nodig hebben om te leren in dit leven. Het is even wennen om er zo naar te kijken. En het betekent ook niet dat we voortaan geen wensen meer mogen of hoeven hebben. Het betekent dat we eerder tevreden kunnen zijn, onze doelen liggen dichterbij. Onbewust dachten we namelijk dat de ideale wereld een utopie was. Dan ligt de lat onmogelijk hoog en dat komt soms de motivatie niet ten goede. Als je beseft dat de ideale wereld hier en nu is, en het min of meer een definitiekwestie is (of niet meer naar je ego luisteren, zo je wilt) kun je evengoed nog steeds streven naar scholing voor alle kinderen, gezonde voeding, een beter milieu, en ga zo maar door. Dan is elk stapje goed en niet pas als het einddoel (n)ooit bereikt wordt. Ideaal toch?!