Mijn eigen koning worden XXXIII.
Terwijl ik aan het nadenken ben wat ik vandaag zal schrijven, hoor ik buiten een boel gefluit van vogeltjes. Het is altijd fijn om naar vogeltjes te luisteren, zeker aan het einde van de dag. Alsof ze voor het slapen gaan nog een heleboel te vertellen hebben en nog even een toegift geven in de vorm van een mooi fluitconcert. Het is grappig dat ik vaak vanzelf ga zitten luisteren. Zouden vogels dan ook naar elkaar luisteren, of fluiten ze gewoon om het hardst door elkaar heen? Ik ben absoluut geen vogelkenner of vogelaar, maar hier ben ik wel benieuwd naar.
Luisteren, dat is misschien wel één van de moeilijkste dingen die er is. Al zou je zeggen dat het erg makkelijk is; we hebben tenslotte allemaal twee oren en het enige wat je ervoor hoeft te doen is passief wachten tot iemand iets zegt, en dit dan opvangen, ofwel: luisteren. Of is het toch iets meer dan dat?! Als het zo simpel zou zijn, dan zouden er niet zoveel ruzies zijn tussen mensen die beweren dat er niet naar ze geluisterd wordt door de ander, dan zouden er ook geen stomme fouten meer gemaakt worden, dan...
Wat is luisteren dan eigenlijk precies? Volgens van Dale: luis·te·ren (werkwoord; luisterde, heeft geluisterd), 1 oplettend naar iets horen met de bedoeling om het gesprokene te verstaan; 2(+ naar) aandacht schenken aan: naar iets niet willen luisteren; 3(+ naar) gehoorzamen: het schip luistert naar het roer. Voor alle drie de betekenissen geldt, dat het passieve luisteren pas duidelijk wordt voor een ander, door de actie die er op volgt. Hier zit dus nog een vertaalstap en een wilsbesluit tussen! En volgens mij zit hem daar de crux. Wij mensen houden er een eigen wil op na, die ook van invloed is op de vertaalstap er voor; iemand kan Oost-Indisch doof zijn, waarmee we niets minder zeggen dan dat diegene het wel hoort, maar net doet of er niets gezegd is en er dus ook geen actie op laat volgen.
Maar ook het luisteren naar jezelf is een vak apart. Hoe moeilijk is het niet om onderscheid te maken of je moet luisteren naar dat stemmetje van binnen (dat stemmetje dat zin heeft in chocola bijvoorbeeld)? Dat is omdat we weten dat er meerdere stemmetjes zijn, en dat het ene stemmetje een ander doel heeft dan het andere (dat zegt dat je eens lekker je kamer moet opruimen). Daar zijn verschillende theorieën over bekend en legio boeken over geschreven. Als je maar lang genoeg echt luistert, wordt er vanzelf een boel duidelijk. Maar die stap zetten vergt soms al het overwinnen van een hele drempel.
En om het nog ingewikkelder te maken is er ook nog een vorm van actief luisteren, waarbij de luisteraar zijn best doet om zodanig te luisteren, dat het gehoorde zonder inkleuring door de luisteraar min of meer gespiegeld kan worden teruggegeven aan de spreker, qua inhoud en qua gevoel. Dit actief luisteren heeft als doel om wederzijds contact te verbeteren. Vooral het gevoel echt begrepen te worden, zonder meteen beoordeeld te worden is belangrijk. Actief luisteren komt oorspronkelijk uit de klinische psychologie en is later toegepast in de communicatiewetenschappen en wordt tegenwoordig op heel veel terreinen toegepast. Vanavond bijvoorbeeld nog bij het TV programma 'de slechtste echtgenoot van Nederland' (het "A-B-A gesprekje"). Ik vind het een prachtig hulpmiddel in het omgaan met moeilijke situaties waarin mensen met verschillende meningen betrokken zijn.
Het is jammer om te moeten constateren dat de vaardigheid van het kunnen luisteren erg wordt ondergewaardeerd, een ondergeschoven kindje is. Bij deze mijn oproep om daar meer gehoor aan te geven :-)
En bedenk daarbij: Zelden hoor je, wie er wil luisteren.
De vogeltjes zijn inmiddels stil geworden; zitten ze ingespannen te luisteren, zijn het luistervinkjes, of is het gewoon bedtijd en liggen ze op één oor?!
